
XÉT NGHIỆM TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN COVID-19
1. TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN COVID-19 LÀ GÌ?
Test nhanh kháng nguyên Covid-19 là xét nghiệm có tính đặc hiệu, nhanh chóng và có giá trị trong việc sàng lọc Covid-19 ở những người không có triệu chứng để phát hiện hoặc loại trừ nhiễm Covid-19. Qua đó để thực hiện nhanh các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm, hạn chế lây lan cộng đồng.
Vi-rút SARS-CoV-2 sau khi đi vào cơ thể sẽ xuất hiện ở niêm mạc đường hô hấp trên (khoang mũi và họng). Test nhanh kháng nguyên phát hiện sự hiện diện của virus SARS-CoV-2 trong mẫu dịch đường hô hấp trên bằng cách phát hiện các protein trên bề mặt của virus được gọi là kháng nguyên.
Phương pháp test nhanh kháng nguyên thường kém nhạy hơn xét nghiệm Realtime RT-PCR (xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase). Độ nhạy của xét nghiệm có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Vì vậy, khi có kết quả kháng nguyên dương tính cần dùng đến xét nghiệm Realtime RT-PCR để khẳng định kết quả.
2. ƯU NHƯỢC ĐIỂM CỦA XÉT NGHIỆM KHÁNG NGUYÊN COVID-19
- Ưu điểm của test nhanh kháng nguyên Covid-19:
+ Thao tác lấy mẫu đơn giản, nhanh chóng;
+ Phân tích kết quả không yêu cầu thiết bị, máy móc y tế phức tạp;
+ Có kết quả nhanh (15-30 phút);
+ Dễ dàng sàng lọc Covid-19 trên diện rộng;
+ Chi phí thấp.
- Nhược điểm của test nhanh kháng nguyên Covid-19:
+ Độ nhạy kém hơn xét nghiệm Realtime RT-PCR, không được sử dụng để khẳng định chẩn đoán
+ Kết quả dễ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, có thể âm tính giả hoặc dương tính giả.
3. ĐỐI TƯỢNG THỰC HIỆN TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN COVID-19
Test nhanh kháng nguyên vi rút SARS-CoV-2 sử dụng để chẩn đoán Covid-19 cho những đối tượng có nguy cơ hoặc xét nghiệm cộng đồng. Những đối tượng thực hiện test nhanh kháng nguyên Covid-19 bao gồm:
- Người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân COVID-19 và đang chờ thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR;
- Người có nguy cơ bị lây nhiễm như: di chuyển liên tỉnh (tài xế, người lao động); nhân viên giao hàng, vận chuyển trong vùng dịch; nhân viên siêu thị, cung ứng hàng hóa…;
- Người cần giấy chứng nhận để phục vụ cho việc chích ngừa, học tập hoặc công việc;
- Người làm việc/ở trong môi trường chung, kín gió như văn phòng, nhà máy, công xưởng…;
- Công ty, doanh nghiệp có nhu cầu xét nghiệm cho nhân viên.
- Thực hiện xét nghiệm cộng đồng.
4. QUY TRÌNH THỰC HIỆN TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN COVID-19
- Trước khi lấy mẫu, nhân viên y tế cần mặc đồ bảo hộ, đeo khẩu trang, kính bảo hộ, tấm chắn giọt bắn, mang găng tay y tế và thực hiện khử khuẩn đúng cách.
- Nhân viên y tế sử dụng một chiếc que dài có một đầu bông mềm đưa sâu vào khoang mũi, xoay nhẹ để lấy mẫu.
- Tách chiết mẫu và thực hiện kiểm tra trên khay thử.
- Đếm thời gian và đọc kết quả.
5. CÁC YẾU TỐ CÓ THỂ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐỘ CHÍNH XÁC KẾT QUẢ TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN
Khi thực hiện test nhanh kháng nguyên Covid-19 cần lưu ý nhiều yếu tố để tránh kết quả bị nhầm lẫn. Một số yếu tố có thể gây ra kết quả âm tính giả hoặc dương tính giả là:
- Bộ test được mua bán không rõ nguồn gốc, không đảm bảo chất lượng.
- Ngoáy mũi quá nhanh hoặc không đủ sâu dẫn đến mẫu thu thập không đủ để phát hiện virus.
- Xử lý nhiều mẫu liên tiếp có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bẩn.
- Đọc kết quả trước hoặc sau thời gian quy định
- Mẫu xét nghiệm không được lưu trữ đúng cách.
- Không thay găng tay y tế có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm chéo dẫn đến kết quả sai.
Bởi vì kết quả dễ bị nhầm lẫn nên test nhanh kháng nguyên Covid-19 nên được thực hiện bởi nhân viên y tế để đảm bảo về kỹ thuật lấy mẫu, quy trình bảo quản và hạn chế lây nhiễm trong quá trình xét nghiệm.
GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI THƯỜNG GẶP KHI TEST NHANH KHÁNG NGUYÊN
Khi test nhanh kháng nguyên, nếu vạch C lên rõ nét, vạch T không lên thì là kết quả Âm tính. Nếu vạch C không lên thì bộ test không đảm bảo chất lượng. Nếu vạch C và vạch T cùng lên thì kết quả là Dương tính.
Tùy vào các hãng khác nhau sản xuất mà màu sắc của vạch hiển thị có thể là xanh, đen hoặc đỏ do dung dịch sử dụng khác nhau. Cần xem hướng dẫn sử dụng kèm theo của test để thấy mô tả màu sắc của các vạch hiển thị.
Khi thực hiện test nhanh kháng nguyên thứ tự hiện vạch có thể là vạch C hiện trước vach T hiện sau hoặc vạch T hiện trước vạch C hiện sau tùy thuộc vào tải lượng virus tại thời điểm test.
Thường với tải lượng virus thấp thì vạch C sẽ hiện trước sau đó vạch T sẽ hiện và rõ dần lên. Với tải lượng virus cao hơn thì khi dung dịch mẫu thấm từ vị trí mẫu lên sẽ hiện vạch T trước, sau đó dung dịch mẫu thấm đến vị trí vạch C thì vạch C sẽ hiện lên sau.
Khi test nhanh kháng nguyên cần đặt trên mặt phẳng khi nhỏ dung dịch mẫu, để yên cho tới khi dung dịch mẫu được thấm dần từ vị trí nhỏ mẫu lên phía trên toàn bộ giấy thấm.
Test nhanh kháng nguyên sử dụng que tăm bông chuyên dụng để thu mẫu phết dịch tỵ hầu. Vùng tỵ hầu nếu như được làm sạch trước khi thu mẫu thì có thể dẫn đến kết quả âm tính giả. Chính vì vậy trước khi thu mẫu nếu sử dụng xịt mũi, xông, ... hoặc các phương pháp làm sạch khoang mũi, vùng tỵ hầu thì cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm test nhanh kháng nguyên.
Thực hiện test nhanh kháng nguyên không cần thiết thực hiện liên tục mỗi ngày. Trong các trường hợp đã điều trị hết các triệu chứng bệnh nhưng vẫn xét nghiệm test nhanh có hiện vạch T mờ thì chứng tỏ trong cơ thể vẫn còn virus nhưng với tải lượng thấp. Tùy vào mỗi người mà có thể có kết quả test nhanh kháng nguyên Âm tính sau số ngày điều trị khác nhau: có thể là 3 ngày, 5 ngày, 7 ngày hoặc nhiều hơn 14 ngày.
Khi tải lượng virus cao thì xét nghiệm test nhanh kháng nguyên vach T sẽ lên nhanh và đậm rõ nét, khi tải lượng virus giảm đi thì tốc độ hiện vạch T cũng chậm hơn và mờ hơn.
Tuy nhiên độ đậm nhạt của vạch T không có giá trị tiên lượng để đánh giá mức độ bệnh của người nhiễm COVID-19.
Thực hiện test nhanh kháng nguyên không cần thiết thực hiện liên tục mỗi ngày. Trong các trường hợp đã điều trị hết các triệu chứng bệnh nhưng vẫn xét nghiệm test nhanh có hiện vạch T mờ thì chứng tỏ trong cơ thể vẫn còn virus nhưng với tải lượng thấp. Tùy vào mỗi người mà có thể có kết quả test nhanh kháng nguyên Âm tính sau số ngày điều trị khác nhau: có thể là 3 ngày, 5 ngày, 7 ngày hoặc nhiều hơn 14 ngày.